مجله خبری تشریفات

کاربرد کاشی هفت رنگ از اواخر زمان تیموری تشریفات ترحیم مشهد در معماری اهل ایران اسلامی معمول شوید و در زمان قاجار نیز همچنان متداول بود. البته متأسفانه در عصر متأخر این‌راه تزئین از لحاظ ایجاد کرد، رنگ و لعاب به استثنای یک سری گزینه معدود، سیر روبه پایین پیموده میباشد اکثری از کاشی های هفت رنگ در هند، بنگال، عراق و سوریه منشأ اهل ایران دارا‌هستند.

بالاخره میدان هنرنمایی برای استادان و نقاشان به گونه ای آماده شد که توانستند از محدودیت گونه های هندسی رهایی یافته و مناظر متفاوت را روی آجر های پخته کشیده و به صورت کاشی درآورند. گروهی از کاشی ها با نقش گیاهی و اسم های گل نیلوفر آبی‌رنگ و الله دارای شهرت شدند. سه دسته عمدۀ آن ها به تفصیل پایین از یکدیگر تشخیص داده می‌شوند:

-کاشی های رنگ شدۀ پایین لعابی چینی مرتبط با سدۀ 3م/ 14 تا 263 هـ.ق ظروف چینی از روزگار تانگ و سونگ در چین. آن کاشی ها از کاشی های زمان حکومت عباسیان در عراق در سده های 6 و 6 هـ.ق و عصر های سلجوقیان و ایلخانان در کشور ایران سرمشق گرفته بود.
کاشی های تشکیل شده در ترکیه با طریق های کاشی معرق با طرح سنتی و کاشی هفت رنگ. استادکاران تبریزی در سال 423 م/219هـ.ق کاشی های مسجد “خواسته دوم” در بورسا را ساختند. همینطور در سال 499م/216هـ.ق سفالگران اهل ایران دسته مسجد پاد شاه ملک پاشا را در ترکیه ساختند. در این باره حدود پنجاه سال استادکاران تبریزی در ترکیه تالش نمودند.
-کاشی های رنگی گرانبها با کوره های ایزنیک. در حالی که ساخت‌و‌ساز کاشی هفت رنگ تحت عنوان رشته موفق در کاشی های نصفه اولیه سده 16م بود، در شهر ایزنیک ترکیه با استعمال از کوره های امروزی، انقالبی تکنولوژیک بوجود آمد، که به ایجاد پیاله های پر اسم و رسم به ملطیه سبب ساز شد و در ادامه آن، از سال 461 م/260 هـ.ق سفال گران ایزنیک استارت کردند ظروفی را با استعمال از خمیر سنگ سپید ( چخماق) در رنگ های سنتی براق پر‌نور و پایین لعاب های روشن با کیفیتی بلندتر تهیه و تنظیم نمایند.
کاشی هفت رنگ صفوی
معمار ی و کاشی هفت رنگ صفوی مدل های هنری گذشته، که در بعد از ظهر مغولی از خاور بدور (خصوصا چین) گرفته گردیده بود را متحول کرد و ذوق وسلیقه و هنر اهل ایران را مجرب قبلی در هم آمیخت و هنر کاشی هفت رنگ را به اهل ایران ترین موقعیت خویش در آورد.

عصر ای که کاشی هفت رنگ صحبت اولیه را در تزئین ابنیه می زد. از دلایل اساسی آن هم توسعه و گسترش معماری، و حالت عالی اقتصادی عصر سلطان عباس اولیه میباشد.

ساختمان این امام‌زاده، بنایی شش ضلعی تشریفات ترحیم مشهد با گنبد مخروطیِ رُک میباشد که به کلیه با خشت ایجاد شده است. ارتفاع هر ضلع این سازه ۳/۹۵ متر میباشد. گنبد سازه در دو قسمت بر روی محور‌ای شش ضلعی پایدار گردیده است. نصیب ذیل گنبد، استوانه‌ای میباشد که نزدیک به ۱/۴۰ متر طول دارااست و پیرامون آن تا کناره‌های شش‌گانه بدنه سازه، مسافت بسیار مقداری داراست. بر روی واپسین رج این ساقه استوانه‌ای صورت، یک ستون آجرچینی به طور دندانه‌دندانه صورت گرفته میباشد و آن گاه رُک سازه بر روی عصر سابق الذکر قرار گرفته میباشد. آجرچینی همگی بخش‌های سازه و به‌خصوص گنبد آن، در غایت آسانی، و در عین درحال حاضر با تمرکز بی نقص جاری ساختن گرفته میباشد.
باطن مقبره امام‌زاده نیز شش ضلعی میباشد و بر روی هر جرز آن، طاق‌نمایی برپا گردیده است که به یاری طاق‌نماها و کاربندی‌های در بین‌شان، شالوده‌ای گِرد برای استقرار گنبد به وجود آمده میباشد. در درون بقعه، نقش و نگارهایی به طور گلدان و گل‌و‌بوته با رنگ‌‌های آبی رنگ آسمانی، سبز و صورتی چشم می شود. اکنون، در قبال درِ ورودیِ سازه، اتاقی تحت عنوان کفش‌کن جای‌دارد که بعد ها به بنای مهم افزوده گردیده است. بر سردرِ ورودی امام‌زاده، کتیبه‌ای سنگی وجود دارااست که متن آن اینگونه میباشد : «واجب‌التعظیم امام‌زاده کمال‌ابن حضرت امام موسی کاظم علیهما تحیه و الصلوه و السلم […] بسعی خضربن باباحاجی فی شهر سنه……

آیا نیابت اعتکاف از طرف عده‌ای از اموات صحیح می‌باشد؟

کلیه مراجع: خیر، به نیابت از چند نفر تشریفات ترحیم مشهد مرده صحیح نیست؛ البته قادر است ثواب آن را به روح آنان هدیه کند. (۱)

پی‌نوشت:

۱. العروة الوثقی، ج ۲، الاعتکاف، م ۳.

هر که نذر کرده ایام البیض (روزهای سیزدهم تا پانزدهم) ماه رجب را اعتکاف کند، در صورتیکه در‌این ایام بیمار خواهد شد، تکلیف چیست؟

همه مراجع: چنانچه نذرش به سال خاصی تعیین شده - در شرایطی که به واسطه بیماری نتواند روزه بگیرد یا در اعتکاف شرکت کند - تکلیف از او ساقط میباشد و کفاره هم ندارد؛ البته درصورتی که برای نذرش سال تعیین نشده، قادر است در سال‌های آن گاه اعتکاف کند.(

* اعتکاف و غسل

در شرایطی که محتلم شویم، غسل را در باطن مسجد اجرا دهیم؟

کلیه مراجع (به جز صافی): در صورتیکه معتکف محتلم شود و غسل کردن در مسجد به جهت توقف یا نجس کردن مسجد ممکن نباشد، واجب هست از مسجد خارج خواهد شد. (۱)

آیت‌اللَّه صافی: آری، می بایست از مسجد خارج شود، هر تعدادی غسل در مسجد باعث ژرف اندیشی یا نجس کردن مسجد نشود.(۲)

در حالتی که اعتکاف مستحبی را به جهتی به هم بزند، آیا قضای آن واجب می گردد؟

همه مراجع (به جز تبریزی، سیستانی و وحید): در‌صورتی‌که بعد از روز دوم باطل کند، می بایست قضای آن را به جا آورد. (۱)

نشانه‌ها عظام تبریزی، وحید و سیستانی: چنانچه بعد از روز دوم باطل کند، بنابر احتیاط واجب باید قضای آن را به جا آورد و در صورتیکه پیش از آن باشد، چیزی بر ذمه او نیست. (۲)

تبصره. قضای اعتکاف مانند اصل اعتکاف است. به این ترتیب باید موقعیت آن را رعایت کند و دستکم سه روز پشت سرهم روزه بگیرد.

مسجد گوهرشاد، شاهکار معماری اهل ایران اسلامی

نیاز به عبادت و راز و نیاز با خدا از دیر تشریفات ترحیم مشهد گشوده آدم را به جست و جوی‌بار مکانی پاک و مقدس وا داشته می باشد. در ادیان گوناگون مکانی برای این خواسته توصیه گردیده‌است. فرستاده اسلام (ص) مسجد را برای مسلمانها محور گذاری کرد که در آنجا به عبادت بپردازند. با وجود یکسان بودن قیمت مکانی نقاط زمین، گاهی به واسطه ی حادثه ها تشریفات ترحیم مشهد و تحولات پیش آمده، جای ها بها معنوی خاصی پیدا می نمایند سپس مسجد برای مسلمانان آرم قداست، عصمت و طهارت، زهد و تقوا، یگانگی و گرد هم آیی است. خلال عبادت برای حل مسائل مذهبی، سیاسی و اجتماعی آیتم به کارگیری قرار میگیرد. قداست و عنایت این جای ، هنرمندان را بر آن داشت تا هنر خویش را در سرویس آن گذارند. و موقتی اکثری از مساجد مانند موزه های هنری هستند. در کشورهای متعدد با دقت به تزیینات و مصالح سرزمین خودشان این جای را تر و تمیز اند. مسجد گوهرشاد از بناهای بعدازظهر ی تیموری می‌باشد که در مجاورت بقعه امام رضا (ع) جای دارد. این مسجد هر روزه زائران متعددی را به سوی خویش جلب می نماید. مسجد گوهرشاد در مشهد در جنوب حرم علی بن موسی الرضا به امر گوهرشادبیگم همسر شاهرخ ساخته شد. به جهت نازکی و زیبایی کاشی‌کاری و خط و اسلوب معماری مسجد گوهرشاد، این مسجد از شاهکارهای معماری اهل ایران در زمان تیموری؛ و به جهت موقوفات بسیار و نزدیک با آرامگاه علی بن موسی الرضا از مهمترین و نامرتب‌ترین مسجدهای جمهوری اسلامی ایران به شمار می‌رود، به گونه ای که بعضی آن را پربازدیدترین مسجد در ایران می دانند.

یک کدام از ورودیهای مسجد گوهرشاد

تاریخچه مسجد گوهرشاد

تاسیس این مسجد در سال ۷۹۴ ش با سعی گوهرشاد خانم، دختر امیر غیاث الدین ترخان، همسر شاهرخ بن تیمور گورکانی و در طول استانداری پسرش بایسنقر میرزا، در ضلع جنوبی مقبره رضوی شروع شد و در سال ۷۹۷ ش به اتمام رسید.

مسجد خانه خدا و جايگاه ذكر و دعا و عبادت تشریفات ترحیم مشهد و دل كندن از زرق و برق دنياست در اين مكان مذاکره كردن از امور دنيوي مناسب با رده و منزلت قدسي آن ندارد. امير مومنان (ع) مي فرمايد: در پایان الزمان مردمي پيدا مي شوند كه در مساجد گرد‌همایی ها برپا كنند و پيرامون دنيا و دوستي سخني مي گويند با چنين كساني تشریفات ترحیم مشهد هم نشيني نكنيد كه خداوند آن ها را به خودشان واگذاشته و كاري به آن‌ها ندارد.
علاوه بر موارد مذكور اموري چون: به کارگیری از محصول حلال در آبادسازي مساجد، رعايت استحكام بناي مسجد در عين سادگي آن، خودداري از خوابيدن در مسجد، پرهيز از سخنان بيهوده در مسجد، رعايت پاکی و تر و تمیز و پاكيزه داخل شدن در مسجد، تلاوت نماز تحيت در مسجد ، ... برای مثال آدابي است كه بايد رعايت گردد.
واژه و کلمهٔ مسجد در لغت به معنای سجده‌گاه و پیشانی است. مبنی بر یک لحاظ، کلمهٔ مسجد معرب کلمهٔ مزگت است که از لهجه آرامی وارد عربی و فارسی شد‌ه‌است.

مَزگَت واژه‌ای ایرانی به معنی مسجد می‌باشد. خواسته از مز در مزکد یا مزگت همان خدا و کد به معنی خانه می باشد. در گویش کُردی به مسجد، مزگت یا مِزگوت گفته می شود و در تمامی کردستان کشور ایران، عراق، ترکیه و سوریه این واژه کاربرد دارااست.

هنوز بعضا از مسجدهای کهن کشور‌ایران با نام مزگت نامیده می شود مانند «ایسپیه مزگت» (مسجد سپید) در گیلان «دزگامزگت» مازندران و در کلیه بخش ها کردنشین مانند مزگت طوبی خانم.

در قرآن، مسجد به معنای اعم نیایشگاه آفریدگار به شغل رفته‌می‌باشد. مسجد الاقصی، که محل عبادت یهودیان یا کنیسه بوده‌است و در طول نزول قرآن کاربردی غیر از آن نداشته‌می باشد، دو بار در قرآن از آن به عنوان مسجد نام برده شد‌ه‌است. همچنین در روایت اصحاب کهف نیز قرآن می‌گوید بر مزار آن ها مسجدی بنا کردند. این مسجد بر طبق عهدوپیمان موفق مورخین با تمرکز به آیین مرسوم آن روز کلیسا بوده ست. البته ممکن می باشد کنیسه نیز بوده باشد؛ ولی با تمرکز به پیشین تر بودن از اسلام نمی‌تواند به معنی مسجد مخصوص مسلمانان بوده باشد. ضمن مسجدالحرام(بیت العتیق) و مسجدالاقصی در قرآن کریم ومهربان به مساجد دیگری مثل مسجد قبلتین (۱اسرا) - مسجد قبا (۱۰۷توبه) - منزلت ابراهیم (مصلی) و مسجد ضرار که دستور تخریب آن داده شد(۱۰۷توبه) اشاره گردیده‌است.

دربارهٔ تمثیل مسجد، هانری کربن می گوید ابتدا با تامل به پرواز پرنده ها در عرش، تصمیم گرفته شد فضایی همانند آسمان و در واقع در مقابل پرستشگاه آسمانی، پرستشگاهی زمینی ساخته گردد که در واقع این محل مکان ارتباط در بین عرش و زمین باشد. پرستشگاه مفهومی از فضایی است که مسجد ایرانی را مضمون‌ می‌کند. بین صحن مسجد، حوض آبی‌رنگ قرار دارد که تصویری از عرش، که همان پرستشگاه مثالی هست و کاشی‌های گنبد را نمایان می‌سازد.

یکی‌از مزارهای باشکوه و مجلل استان کرمان، آرامگاه تشریفات ترحیم مشهد با عظمت حضرت امام زاده زید (علیه السلام) میباشد که در شهر شهداد کرمان قرار گرفته میباشد. نسب شریف حضرت زید (علیه السلام) با هفت واسطه به امام ششم شیعه‌ها حضرت امام راست گو (علیه السلام) منتهی می‌گردد. اجماع علمای انساب بر این قسم حادثه دارا هستند که از قرار پایین میباشد : حضرت زید بن علی البکر آبادی بن محمد بن علی بن محمد بن علی الخوارزمی بن قاسم الشیخ بن محمد الدیباج بن امام جعفر درست گو (علیه السلام) . او سیدی بسیار جلیل القدر، بزرگ الشأن، عابدی خداپرست، فاضلی ارجمند، فقیهی وارسته، و سرپرست سادات کرمان می‌باشد، که وی در بیشتر کتاب های انساب به خوبی خاطر گردیده‌است. پدران این بزرگوار، کلیه از از بزرگان سادات اهل بیت (علیهم السلام) و از مشاهیر قوم فرستاده (صلی الله علیه و اله و سلم) بودند. آن سیرتکامل که از تاریخ به کار گیری میشود، پدران و اجداد حضرت زید (علیه السلام)، در حین معاش خویش با حاکمان ظالم و غاصبان حقوق و دستمزد اهل بیت (علیهم السلام) مبتلا بودند و پیوسته در اسارت و زندان معاندان بوده، یا این که پیکار و مهاجرت و آوارگی در شیوه آئین را تفویض کرده، برخی از آنها نیز به امارت و فروانروایی رسیده بودند.

در‌این که مدفون درین بقاع، حضرت زید (علیه السلام) نواده بزرگوار امام جعفر راست گو (علیه السلام) میباشد، هیچ تردید و تردیدی بین علمای بلندمرتبه انساب وجود ندارد و این مزار جزو دو مزار درست النسب استان کرمان پس از مقبره متبرکه امام زاده سید علی (علیه السلام) سیرجان میباشد که اجماع علمای انساب بر آن سماجت دارا هستند. از طرفی این مزار متبرک، جزو ۲۵ مزار مشهور میهن میباشد که بشر قادر است با تصدی خاطر، خفته در آن را زیارت نماید و درود وی به خویش وی پیامبر خواهد شد. به این دلیل‌که در سایر مزارات جمهوری اسلامی ایران برای گزینش شخصیت های مدفون در آن، با قراین و شواهد و با اگرها و مگرها ثابت مدفن سیدی می‌گردد که‌این خویش یکی‌از شرافت ها و کرامت های صاحب و مالک این مرقد میباشد. با این وجود، ما سعی داریم که کل اقوال علمای انساب و مورخان را در زمینه ی خفته در‌این مزار را ذکر کنیم تا صدق ادعای ما پر‌نور خواهد شد.

علامه نسابه ابن طباطبا از محققان و نسب شناسان قرن پنجم هجری، علاوه بر ورود سادات به شهرهای کشور‌ایران، از حوزه‌ خبیص حافظه می نماید. منتهی اسم سید زید (علیه السلام) را به تصور آنکه در واژه و کلمه کرمان ذکر داشته از خودکار می اندازد. همین اندازه معین می نماید که حضرت زید (علیه السلام) پیش از این تاریخ در قید حیات بوده، مسکن وی نیز خبیص کرمان بوده میباشد. علامه نسابه بیهقی دارای اسم و رسم به ابن فندق متوفای سال ۵۶۵ ه . ق، علاوه بر معرفی فرزند حضرت زید (علیه السلام) می نویسد: ( نسب شریفش با هفت واسطه به امام جعفر راست گو (علیه السلام) منتهی می گردد و در کرمان بوده میباشد ). امام فخر رازی متوفای سال ۶۰۶ ه . ق با پاراگراف ی ابوطالب زید بن علی البکرآبادی، مستقر کرمان. همین ادعای گذشته را تأیید می نماید.

امامزاده سيد ناصرالدين طهران ، از نوادگان تشریفات ترحیم مشهد محمد بن علی پیشوای پنجم شیعه ها میباشد. معماری این سازه مرتبط با عصر صفوی – عصر قاجار میباشد و در طهران، ضلع غربی خیابان خیام، میان ۱۵ خرداد ماه و میدان محمدیه واقع گردیده و این تاثیر در تاریخ ۱۷ خرداد ماه ۱۳۷۹ با شمارهٔ تصویب ۲۶۸۳ به‌تیتر یکی‌از اثرها ملی کشور‌ایران به تصویب رسیده میباشد.

حرم امامزاده سید نصرالدین در ضلع غربی خیابان خیام و نرسیده به چهارراه گلوبندک جای دارد. این حرم به داستان منسوب به مدفن سید نصرالدین از نوادگان امام محمد باقر و در احادیث دیگر وابسته به سیدناصرالدین از نوادگان امام زین‌العابدین میباشد.

مقبره اين امامزاده با مساحت ۵۰۰ متر مربع مشمول صحن و بنايي هشت ضلعي میباشد. بخشي از صحن مقبره سابق الذکر در طرح تعريض خيابان، ازبين رفته میباشد. کتيبه اي قديمي بر روي قطعه چوبي بالاي ضريح جديد قراردارد که مي رساند حاجي ميرزا تقي طهراني در سال ۹۹۳ هـ. باني ضريح قديمي بوده و مدرس قطب الدين بن سيف طرشتي آن را ساخته و امروزه به جز کتيبه سابق الذکر چيزي از ضريح قديمي باقي نمانده میباشد.

به حیث مي برسد که اين مقبره با پلان هشت ضلعی از اثرها قرن نهم هجری باشد و طبق کتيبه های مو جود در سالهاي ۱۳۱۰ و ۱۳۱۱ هـ. که اواخر سلطنت ناصر الدين پادشاه قاجار بوده، رواق، صحن ، آيينه کاری و کاشيکاری های آن به فرمان خانم منير السلطنه، مامان کامران ميرزا اجرا گرفته میباشد.

در حین تاسیس خيابان خيام صحن وسيع و کاشيکاری اين مقبره و درخت کهنسال آن از ميان رفت و اينک صرفا بخش کوچکی از صحن قبل در جلوی ايوان حرم باقیمانده میباشد. حرم سابق الذکر به شماره ۲۶۸۳ جزو اثرها ملی تصویب گردیده است.

بنای اساسی امامزاده «سید ناصر الدین (ع)» با پلان ۸ ضلعی جزء اثرها قرن نهم هجری میباشد و یک کدام از کهن ترین زیارتگاه‌های شهر طهران محسوب می‌شود و ضمن زائران بی شماری که مشتمل بر هم محلی پایتخت می باشند، زائران و ارادتمندان بخش اعظمی از دیگر نقاط میهن برای زیارت این امامزاده دراین مکان حضور می یابند. این امامزاده به وسیله سازمان ارثیه فرهنگی به تصویب ملی رسیده میباشد و طی یکسری مرحله آیتم تجدید بنا و تجدید بنا قرار گرفته میباشد. واپسین تعمیرات انجام یافته در‌این آستان مقدس به سال ۱۳۸۲ مربوط بوده و با تایید صلاحیت اداره موقوفات و به کارایی ارثیه فرهنگی انجام یافته میباشد.

ضلع شمالی مسجد جامع عتیق دری با اسم تشریفات ترحیم مشهد در دوازده امام جای‌دارد که رمز درش با کاشی مقرنس‌کاری گردیده و چهار کتیبه مزین به اسم دوازده امام در جرزهای دوسوی در نصب گردیده است.
در همین ضلع، طاق مروارید که طاق نمایی بلند به حساب می آید با سقفی که به وسیله خشت مقرنس‌کاری گردیده و دو گلدسته بلند جلوه زیبایی به مسجد بخشیده میباشد.
ضلع غربی دارنده رواق‌هایی قشنگ با یک سری دهانه میباشد که ورودی بقاع آستان مقدس شاهچراغ نیز به شمار می آید.
ضلع جنوبی مسجد عتیق شیراز نیز طاق‌ نمای بلندمرتبه و جذابی با تزئینات معماری اهل ایران اسلامی دارااست که کتیبه‌ هایش تاریخ بازسازی مسجد را با خط ثلث بغرنج نماد میدهند.
محراب کاشی کاری گردیده و شبستان تعالی مسجد جامع عتیق از سایر نکات شایان توجه این مسجد به شمار میاید.
از سایر فضاهای مسجد عتیق شیراز می‌قدرت به خدایخانه یا این که دارالمصحف اشاره نمود که محل حفظ قرآن‌های تاریخی در اواسط شبستان میباشد.
عمارت دارالمصحف، عمارتی چهارگوش میباشد که در هر مورد از کناره‌های خویش یک ردیف مدور داراست.
این عمارت در چهارضلع خویش، حیاط و اتاقی در اواسط آن قرار گرفته که از تراس‌های شمالی و جنوبی دارنده ورودی میباشد.
کتیبه‌ی این عمارت، مثال‌ی ارزنده‌ای از هنر خطاطی اهل ایران و مشتمل بر اشعار عربی در شأن قرآن و به خط ثلث میباشد. این کتیبه تاثیر پیر یحیی جمالی صوفی از خوش‌نویسان صاحب و مالک اسم سده‌ی هشتم هجری میباشد.

صحبت انتها
شرایط مسجد عتیق شیراز در قلب شهر در کناره محله بازار مرغ و یا این که دقیقتر در فصل مشترک سه محله، اسحاق بیگ، لب آب و بازار مرغ از یکسو و پیوستگی آن با اساس ارتباطی مهم و بازار شهر که دربین مهمترین دروازه شهر، دروازه استخر یا این که دروازه اصفهان و مسجد جامع کشیده گردیده و در عصر های مختلف تاریخی پیوسته نقش ردیف فقرات اساسی شهر را داشته، التفات محوری مسجد جامع عتیق را مطرح میسازند.

مسجد جامع اصفهان مثال ای بارز و شاخص از تشریفات ترحیم مشهد معماری موفـق و اصيـل اهل ایران اسـت.فضایی معمولی و ساده و رهـا از هر نوع تعلـق خیال و خاطر کلیه ایـن متانت و اعتقاد خیال و خاطر در گرو استعمال اصول و تعلیمات شرعی اسـت که با همگی دسـتوراتش آزادی، نشاط و بهروزی ابدی را برای کلیه مخلوقات خویش نوید میدهد.

در مسجد عتیق اصفهان در اکثر اوقات فضاها تقـارن که یکی اصول ساخت و ساز تعادل اسـت به عمل برده شـده اسـت، البته این تقـارن سبب ساز ساخت یکنواختی در مسجد نمیشود؛ چون عنصرها به عمل رفته در طرفین مبنا تقارن از یک فرآورده نیستند. ایـن عدم تطابق خیر فقط سبب ساز خستگی نمی‌شود، بلکه با تولید تنوع، اطراف را زنده و پویا می نماید.

حیاط هـای چهارگانه پیرامون فی مابین سـرا بـر خـلاف تقارن در پلان، وسعت و طول هر مورد سازه به شخصیت و کوشش ویژه خویش با هم متعدد میباشند. البته ما راز را ریتم به عمل رفته در طاق نماهای فضا بین ســرا نیز احسـاس جنبش در محیط را اخلاق می نماید و چشـمان بیننده را در‌پی خویش می کشاند. همین ریتم سبب ساز تکوین مقرنس ها گردیده‌است و در غایت به وحدت یکتای بی همانند اشـاره می نماید.

کاربرد نمادهای عدل و داد الهی در ورودی سازه به حاضران در محل اعتقادوباور می‌دهد که در‌این گوشه و کنار در جانبداری می باشند. رشته ایستایی انجام گردیده در سازه به نحوی اسـت که‌این سازه پس از سیزده سده هنوز پایدار و پا برجاست و با تمامی ابهت خود از بدور دست در عرش شهر پیداست.

منزل تاریخی منطقی نژاد (موزه موسیقی)، از عمارت‌های تشریفات ترحیم مشهد تاریخی خوشگل و یک کدام از جاهای جذاب شیراز میباشد که عمر آن به زمان پادشاهان حکومت قاجاریه برمی‌شود. بازدید از این منزل رویایی برای بازدیدکنندگان و گردشگران تور شیراز به حقیقت که تماشایی میباشد. جذاب میباشد که بدانید نشانی منزل منطقی نژاد شیراز در محله عیان‌نشین قدیم این شهر، در جوار بازار و بقاع شاهچراغ که مقدس‌ترین بقاع مذهبی استان عجم میباشد و در خیابان احمدی، کوچه پشت مسجد تازه قراردارد. این منزل‌ی تاریخی یکی جاذبه های تاریخی و توریسم شهر شیراز میباشد که تزیینات با شکوه آن مشمول‌ی روزنه‌های مشبک چوبی، به طور اُرسی با شیشه‌های رنگی، طاق‌های مقرنس‌کاری گردیده، درهای منبت و معرق‌کاری گردیده و گچ‌بری‌های زیبایی میباشد که سلیقه هنری هنرمندان اهل ایران را به طور واضحی به تصویر کشیده میباشد. در ضلع جنوبی این منزل، سلطان نشینی با تزییناتی همانند نگارگری در بدنه و سقف و آینه منزل با ازاره‌ای از آینه به چشم می خورد که جذابیت خاصی به سازه بخشیده میباشد. دو اتاق در دو سوی فرمانروا نشین چشم میشود که یکی از دارنده سقف نگارگری گردیده و بادگیر میباشد و دیگری دارنده تیرهای نگارگری گردیده سقف و شومینه گچ‌بری میباشد. در نگارگری‌های بنای تاریخی منطقی نژاد، طرح‌های گل و بوته و نیز تصاویری از صورت زنان و تصاویری از قصرهایی به مدل اروپایی را می بینید که به زیبایی در کنار هم چیده شدند.

ضلع شرقی و غربی منزل تاریخی منطقی نژاد دارنده اتاق‌های مختلف و نیز قسمت های اندرونی میباشد. سالن آیینه منزل منطقی نژاد شیراز یک کدام از بی‌نظیرترین تالارهای آیینه منزل‌های تاریخی در جمهوری اسلامی ایران به شمار می‌رود که یادآور می‌شویم در هجرت به شیراز از بازدید آن غافل نشوید. امروزه، موزه هنرهای اسلامی در باطن این منزل ایجاد شده است که در برگیرنده‌ی قسمت‌های مختلفی از قبیل اتاق شنیداری، دیداری، بایگانی صوتی، تصویری، آلبوم ساز، آلبوم اوراق دست نویس‌های استادان موسیقی، سوله تشکیل داد ساز سنتی، سالن موسیقی و ... میباشد. یکی‌از دیگر از اتاق های این موزه که به طریق باروک گچبری و تزیین گردیده‌است، به موسیقی ملل تخصیص پیدا کرده و در آن مجسمه‌ها و عکس‌هایی از وسیع ترین آهنگسازان و نوازندگان عالم یار با بیوگرافی مختصری از آن ها جای دارد. این قسمت به معرفی آهنگسازان و نوازندگان زمان های متفاوت موسیقی کلاسیک عالم از احساسی تا زمان معاصر میپردازد. منزل تاریخی منطقی نژاد را می‌اقتدار جلوه‌ای از معماری منزل‌های تاریخی در شیراز دانست که در سال 1352با شماره 1490 در فهرست اثرها ملی کشور ایران به تصویب رسیده میباشد. در پایان بایستی بگوییم که تاریخ شیراز به قدری بی نیاز میباشد که نمی‌اقتدار با در کنار هم گذاشتن میلیون‌ها واژه و کلمه حتی کناره‌ای از این زیبایی را در کنار هم در موفق کلمه ها گرد هم آورد! از خصوصیت‌های منزل‌های دیرین و سنتی شیرازی خواهیم توانست به تلفیق درونگرایی و برونگرایی نقاط اساسی و مرکزی آن ها در کنار یکدیگر اشاره نمود که در کنار هم قرار به دست آوردن این خصوصیت‌ها سبب به وجود داخل شدن یک کدام از پربارترین و صد ولی بی نیاز‌ترین مثال‌های منزل سازی در معماری اصیل اهل ایران شوند