مجله خبری تشریفات

بنای مسجد ، در جریان این اقدامات مهم مرمت و تعمیر از جانب شرقی مقصوره و حجره ها به حدی گسترش یافت که تجدید بنای گنبد و مقصوره و بنای مناره رئیسه را میسر سازد . این توسعه و گسترش در شرق مسجد با پهنا معدود و مجموع مساحت افزوده گردیده نام برده حدود 120 مترمربع بوده است که از سمت جنوبی به تشریفات ترحیم مشهد مناره رئیسه و از سمت شامی تا نزدیک شرقی جای صفه و محراب تهجد امتداد داشت .

اهتمام عثمانی ها : سلطان سلیم عثمانی (918/898 قمری) به بازسازی مسجد کوشش گماشت و به تصریح جعفر برزنجی در [ نزهه الناظرین فی مسجد سیدالاولین و الآخرین ] ردیف های مدیحه را به سنگ مرمر سیاه و قرمز رنگ منقش و بازسازی نمود و آن را که از اثرها اشرف قایتبای بود ، به حد ممکن ، تعمیر و مزین نمود .

در سال های 938/974 قمری شاه سلیمان عثمانی 926/974 قمری در جهت مرمت مهم حصار شهر مدینه و تعمیر بنای مسجدالنبی (صلی الله علیه وآله و سلم) خلال صدور دستور هایی اقدامات بلندمرتبه ای را انجام و اجراء نمود .

شیخ الحرم همراه امراء ، قضات، معماران ، مهندسان ، به بازرسی بی نقص بنای مسجدالنبی (صلی الله علیه وآله و سلم) پرداختند . تا هر جا که مستلزم تعمیر و تجدید بناست تعیین ، و به بازسازی آن‌ها اقدام ورزند. در آغاز به مرمت باب الرحمه و دیواری که در امتداد آن در سمت غربی مسجد بود ، پرداختند . آن‌گاه مناره باب الرحمه را حاد و از جدید با بنیانی مستحکم بنایش را تجدید نمودند . بعد به تجدید بنا دیوار شرقی مسجد و باب النساء پرداخته و ردیف های مسجد را سفیدکاری کردند.

برای مثال ملازمان مسجد مقدّس سهله، حضرت آیت الله العظمی سیّد محمّدعلی حکیم و فرزندان خیانتّمشان هستند که در رأس فرزندانشان، مرجع گران قدر، آیت الله سیّد محمّدسعید حکیم هست که به طور جدّی در نوسازی و تعمیر مسجد سهله دخیل میباشد.

مرحوم آیت الله سیّد جمال الدّین گلپایگانی نیز بسیار به مسجد سهله میرفت و بسیار هم در مسجد توقّف می نمود و حتّی شب را در تشریفات ترحیم مشهد مسجد بیتوته میکرد. او در این‌شیوه، در‌پی سلوک استادش روحانی علی محمّد نجف آبادی در آداب زیارت مسجد سهله بود.

آیت الله گلپایگانی در یکی زیارت هایش، به طور اتّفاقی با آیت الله سیّد احمد کربلائی مسجد سهله را زیارت می کند؛ آن هم درحالی که سیّد احمد درگیر خواندن زیارت مقام مهدی(عج) بود و چنان مناجاتی میکرد که منجر جذب آیت الله گلپایگانی به مرحوم سیّد احمد می‌گردد.

آیت الله خوئی نیز بر رفتن به مسجد سهله در شب چهارشنبة هر هفته مواظبت می‌کرد و در آنجا یک تا یک و نیم ساعت پندار کرده، دعا می نمود و نماز می خواند و بر اعمال این کار اهتمام بسیار داشت.

دربارة آیت الله سیّد عبدالأعلی سبزواری نیز نقل گردیده است که به زیارت مسجد سهله در شب های چهارشنبه ملتزم بود. همچنین اورده شده که او در یک کدام از سال های عمر شریفش در گیر بیماری قلبی شده بود و متولّی مطالعه پزشکی به او، دکتری به نام موسی اَسَدی بود که علّامه سیّد محمّد کلانتر او‌را در آن روز ها برای مداوای آیت الله سبزواری آورده بود. دکتر می خواست که آیت الله سبزواری به علّت وضعیّت اضطراریشان به مریض خانه منتقل شوند؛ ولی مرحوم سبزواری این سفارش را رد نمود؛ چون می دانست راهکارّ بهتری برای شفای سریع تر داراست و آن دعا کردن و توسّل به امام راست گو(ع) بود.

از نکات جذاب این توسعه و گسترش آن می باشد که در همگی بنای جدید، همت گردیده‌است تا افزون بر ابتکار عمل های تازه معماری مسجد به نحوی باشد که با معماری گذشته که به جا مانده بعدازظهر مملوکی و عثمانی میباشد هماهنگ باشد. درین بنا ، نام «الله» و «محمد» در همه جا تکرار شده و برخلاف فرصت عثمانی که از نام خلفا هم برای تزئین تشریفات ترحیم مشهد استفاده میشد در معماری جدید استعمال نشده میباشد.

آخرین مرحله بسط مسجد، توسط ملک عبدالله پاد شاه کنونی سعودی انجام یافته و تاکنون ادامه دارد. وی به نوبه خود اقدام به انجام کارهایی در جهت گسترش مسجد نمود، که اساسا مکمل کارهای ملک فهد به حساب می آید. این توسعه دربرگیرنده :

1-3- بسط بیرونی جهت شرقی مسجد نبی

این گسترش به حدود 30500 متر مربع می‌رسد که همچون محوطه های قبل با سنگ های مرمرین سفید و گرم نشو (ضد حرارت) و برای ادای فریضه نماز فرش گردیده و نمازگزاران از ماه خوش یمن رمضان سال 1429ه.ق در آن نماز به جای آوردند. در زیرزمین این محوطه دو طبقه ساخته شده که یک طبقه آن به صورت تونلی برای عبور گونه های اتومبیل ها و طبقه دوم آن خلال پارکینگ دارای چهار ساختمان برای سرویس های بهداشتی است که هر ساختمان دارای 888 دستگاه دستشویی و 1823 منزلت وضو است. در‌این پروژه 44 پله برقی و 12 آسانسور و چند پله معمولی نیز فعالیت گذاشته گردیده است.

سعید، در یک خانواده‏ی مذهبی، در زاهدان متولد شده و بر طرز‏ی عقاید اهل تسنن تربیت‏یافته هست .

مادر سعید، درصورتی که چه از نگاه نسب، به خویشان پاکی منسوب می‌باشد، ولی او نیز سنی حنفی می باشد .

سعید ، 1سال و هشت ماه پیش از تاریخ خیال شده، در یک تعمیرگاه تشریفات ترحیم مشهد ماشین، پایش می‏لغزد و به چاهی که روغن و فاضلاب تعمیرگاه در آن می‏ریخته می‏افتد، و زخم‏های مختلفی بر بدنش وارد می‏شود . این آسیب‏ها، بهبود می‏یابد، البته غده‏ای در حوزه‌‏ی شکم پدید می‏آید . شروع، خاطر می‏کنند که فتق است، ولی با گذشت یک‌سری ماه، پزشکان معالج، اظهار می‏کنند که غده‏ی سرطانی میباشد و باید اورا برای معالجه به تهران ببرند .

او‌را به تهران می‏آورند و در «درمان گاه هزار تختخوابی‏» بستری می‏کنند . بعد از نمونه‏برداری و احراز غده‏ی بدخیم سرطانی، او را به «بیمارستان الوند» منتقل می‏کنند و غده‏ای به وزن یک کیلو و نیم از شکم او بیرون می‏آورند، اما در حین کوتاهی، جای غده ، مالامال می‏شود . پزشکان ، اظهار می‏کنند که با این پرورش سریع غده ، دیگر کاری از ما ساخته نیست .

مادر سعید ، شبی در خواب می‏بیند که به او می‏گویند: «سعید را به مسجد جمکران ببرید » .

طبعا، یک زن سنی، نمی‏داند که مسجد جمکران کجا میباشد ، اما زمانی که خوابش را برای سایر افراد نقل می‏کند ، اورا به مسجد جمکران قم ارشادوراهنمایی می‏کنند .

وی ، سعید را با دیگر فرزندش، محمد نعیم، به قم می‏آورد و بلافاصله به مسجد مقدس جمکران مشرف می‏شوند .

سعید ، روز سه‏شنبه یازدهم جمادی الاولی 1414 هجری ساعت ‏یک و نیم عصر، وارد مسجد جمکران می‏شود . خدام مسجد ، اوضاع و احوال اورا که بدین منوال می‏بینند، او را در اتاق شماره‏ی هشت زایرسرای مسجد ، اسکان می‏دهند .

کلیسای سوم

ساختمان کلیسای سوم همان ساختمان کنونی مسجد ایا صوفیه هست. ساخت این کلیسا را در سال 532 میلادی پس از تخریب کلیسای دوم، استارت کردند. ژوستینین یکم دستورداد که برای ساخت این کلیسا از هر چیزی بهترینش را از سرتاسر امپراطوری مهیا کنند. شاید برایتان جذاب باشد که بدانید برای ساخت این کلیسا بیش تر از هزار نفر تشریفات ترحیم مشهد به فعالیت گمارده شده بودند.

این بنا بسیار بهتر درست شده بود و دانشمندان معتقدند بودند نرم‌افزار ایجاد کرد بهترین سازه مجال‌شان ریخته گردیده است ولی در زمین لرزه‌هایی که در سال‌های 553 و 557 اتفاق سقف کلیسا رخنه‌ خورد و در نهایت در یک زمین‌لرزه در سال 558 سبب ساز فروریزی آن شد که ولی امپراطوری فرمان مرمت آن را با‌گاز صادر کرد. در سال 726 میلادی لئون سوم دستور داد که نیایش تصاویر غیر قانونی میباشد و بنابراین می بایست آحاد شمایل‌های مذهبی بوسیله ارتش نابود شود. کل شمایل و مجسمه‌ها نابود و یا به جای دیگری منتقل شدند و این ماجرا تا فرصت ملکه ایرن ادامه داشت.

در نقطه پایان جنگ صلیبی چهارم وقتی که قسطنطنیه اشغال شد؛ مسیحیان لاتین ایا صوفیه را مورد توهین قرار دادند. بسیاری از یادگارهایی ار که از فرصت باستان در آن باقی‌مانده بود، دزدیدند و به غرب فرستادند. در طول زمانی که قسطنطنیه توسط لاتین‌ها تصرف شده بود، یعنی در سال‌های ۱۲۰۴ تا ۱۲۶۱، ایا صوفیه را به کلیسای کاتولیگ‌های رم تبدیل کرده بودند.

مسجد

ولی ایا صوفیه تا وقتی کلیسا بود که ترکان عثمانی (1453 میلادی) استانبول را فتح نکرده بودند. پس از فتح این شهر، ایا صوفیه هم به مسجد تغییر کاربری اعطا کرد. سه روز پس از فتح استانبول بوسیله محمد فاتح، نماز جمعه در ایا صوفیه برگزار شد. محمد فاتح یک مناره نیز برای این کلیسای سابق ساخت که ابعاد بایزید دوم جای آن مناره را با مناره جدیدی مالامال کرد.

اساسی‏ترین پایگاه شیعه‌ها شیدا و عاشقان دل سوخته‏ی حضرت بقیة‏الله، ارواحنا فداه، مسجد مقدس جمکران، در شش کیلومتری شهر مذهبی قم است . مبنی بر آمار، تمامی ساله، بیش تر از دوازده میلیون شیفته دل باخته، از سرتاسر سرزمین اسلامی و عالم، در این پایگاه معنوی، گرد می‏آیند، نماز تحیت مسجد و نماز حضرت تشریفات ترحیم مشهد مالک الزمان، عجل‏الله تعالی فرجه الشریف، را دراین جا مقدس به جای می‏آورند، با امام غایب از ابصار و حاضر در امصار و ناظر بر اخلاق، رمز دل می‏گویند، استغاثه می‏کنند، ندای «یابن الحسن! » سر می‏دهند، از ایرادات مادی و معنوی خود کلام می‏گویند، با دلی خون بار، از وقت گیر شدن زمان غیبت، شکوه‏ها می‏کنند .

آن ها که از شناخت عمیق‏تری برخوردارند، به هنگام تشرف بدین پایگاه ملکوتی، همگی‏ی حوائج‏شخصی خود را فراموش می‏کنند و کلیه‏ی خطاها دست و پاگیر زندگی را به بیماری آلزایمر می‏سپارند و تنها «ظهور سراسر سرور منجی آدم، امام ثانی عشر، حضرت اما بعد از ظهر ، روحی و ارواح العالمین فداه، را مسئلت می‏کنند; زیرا، چنانچه این حاجت‏برآورده شود، دیگر مشکلی نخواهد ماند، و اگر این حاجت روا نشود، حل دیگر خطاها، نقص‌ اساسی را حل نخواهد کرد .

مسجد مقدس جمکران، روز هفدهم رمضان 373 هجری به امر حضرت بقیة‏الله، ارواحنا فداه، در کنار روستای جمکران تاسیس شد . تاریخچه‏ی آن – به نحوی که در‌این نوشتار به تفصیل آمده – به دست‏روضه خوان صدوق (متوفای 381 هجری) در کتاب« مونس الحزین» ذکر شده و کیفیت نماز تحیت مسجد و نماز استغاثه به حضرت بقیة الله، ارواحنا فداه، در ضمن آن آمده می‌باشد .

تاریخچه‏ ی مسجد جمکران

آن چه مسلم می باشد، این میباشد که این مسجد، بیش از یکهزار سال پیش به امر حضرت بقیة الله، ارواحنا فداه، در بیداری – نه در خواب – تاسیس گردید و در زمان قرون و اعصار، پناهگاه شیعیان و پایگاه منتظران و تجلی‏گاه حضرت صاحب الزمان علیه السلام بوده میباشد .

هر سلطان برای نماد‌دادن توان و عظمتش کار خاصی ایفا می‌دهد. پیکار‌ها و موفقیت‌های پی‌در ادامه به‌‌تنهایی برای جاودانه‌کردن نام فرمان روا سلیمان کافی بودند؟ شاید بله؛ ولی این سلطان عثمانی برای آرم‌دادن قدرتش و زنده نگه‌داشتن اسمش یک نرم افزار دیگر هم داشت. مسجد سلیمانیه استانبول به‌دستور فرمانروا روی یکی‌از هفت‌تپه شهر ساخته شد و تراسی که در پشت مسجد جای‌دارد، چشم انداز‌ای دیده‌نواز از شاخ طلایی و تنگه بسفر را آرم می دهد. این مسجد ساخته شد تا فرمانروا سلیمان حتی بعد از مرگش هم بتواند به سرزمینش فرمانروایی تشریفات ترحیم مشهد نماید. میخواهید بدانید چه موقع این مسجد ساخته‌گردیده و چه کسی معماری آن را برعهده داشته میباشد؟ درین نوشته‌ی‌علمی همه‌چیز را درباره مسجد سلیمانیه استانبول خوا‌هیم گفت.

تاریخچه مسجد سلیمانیه استانبول

برنامه‌ریزی برای ایجاد کرد مسجد سلیمانیه به قرن شانزدهم هجری برمی‌خواهد شد. این مسجد روی تپه سوم استانبول ساخته‌گردیده است. انتخاب این جای می تواند دلایل مختلفی داشته باشد.

شاید سلطان می‌مراد بعد از مرگش هم فرمانروای غیابی استانبول باشد. حتی ممکن می‌باشد پادشاه می‌مراد با این نحوه مسجد را به آسمان مجاورت‌خیس نماید تا دعاها در آن زودتر مستجاب گردد. درهرصورت، گزینش جای ایجاد کرد مسجد برعهده شاه سلیمان بوده و چه در سرش می‌قبلی که مسجد را روی تپه ساخته، آفریدگار میداند.

اساس‌های اولیه مسجد سلیمانیه استانبول در سال ۱۵۵۰ میلادی گذاشته شد و ساختن آن هفت سال به درازا کشید تا سرانجام در سال ۱۵۵۷ میلادی از این مسجد بلندمرتبه رونمایی شد و آن را بهره برداری کردند.

تعیین کنیه دو‌مین مسجد استانبول برای مسجد سلیمانیه کاری شایسته بود. چراکه پس از مسجد ایاصوفیه، این مسجد از دید مساحتی از آحاد مسجدهای سطح شهر بزرگ‌خیس میباشد.

۳. مسجد علی (ع)

اين مسجد در شمال غربي «مسجد الغمامه» و در فاصله تقريباً ۹۰ متري آن واقع میباشد. در برخي از كتاب هاي مربوط به تاريخ مدينه آمده می باشد: پيامبر يك يا دو سال در اين مسجد نمازگزارده می‌باشد. برخي از شاعران ابياتي درباره اين مسجد سروده و نسبت به سكونت در خانه هاي اطراف آن اشتياق پيدا كرده اند. تشریفات ترحیم مشهد اكنون مساحت اين مسجد بزرگتر از مساحت مسجد اصلي است و به تازگي تجديد بنا شد‌ه‌است.

۴. مسجد شجره

مسجد شجره در مسير خروج از مدينه به طرف مکه، و در حوزه‌ ابيار علي مي باشد و محل احرام و ميقات كساني می‌باشد كه از مدينه عازم حج يا عمره مي شوند. پيامبر گرامي اسلام بارها از اين مسجد، محرم شدند و به طرف مکه رفتند.

مسجد شجره یکی از مساجد مدینه

۵. مسجد جمعه

رسول(ص) درپی مسیر از قبا به یثرب، میان بستگان بنی سلامت برای نخستین بار نماز جمعه را اقامه کرد و همین آیتم منجر شد تا محل نماز قرائت فرستاده معبود (ص) به عنوان مسجد الجمعه شناخته شود.

۶. مسجد عتبان بن صاحب

مسجد عتبان بن مالک نیز یک کدام از مساجد حوزه‌ قبا بوده میباشد. ابن عتبان که از نقبای انصار بود، از فرستاده خدا(ص)خواست تا به منزل وی بیاید تا او برای حضرت محلی برای نماز درست کند. علت این درخواست این بود که گه گاه، سیل میان او و مسجد محل فاصله می‌انداخت. پیامبر خدا(ص) به منزل وی رفته، و در قسمتی از خانه‌اش نماز خواند و همان مکان به عنوان مسجد شناخته شد.

۷. مسجد العمره

مسجدی با نام مسجد العرفات یا مسجد العمره در طرف قبله مسجد قبا بوده میباشد. بیان شده این نامگذاری به این جهت بوده که وقتی در روز عرفه رسول معبود(ص) در اینجا ایستاده بود، زمین آن چنان صاف شد که حضرت از آنجا مردمانی را که در عرفات ایستاده بودند را روئت کرد.

معماری و خصوصیت های بنای مسجد گوهرشاد

کاشی کاری و متد معماری مسجد گوهرشاد به قدری دقیق و زیباست که با تیتر شاهکار معماری اهل ایران در طول ی تیموری شهره گشته هست و از نوع مساجد کلاسیک و چهار تشریفات ترحیم مشهد ایوانی می باشد.مسجد گوهرشاد مشهدقوام الدین با نگاه بر گذشته مسجدی با دو نوآوری ویژه در آن فرصت سازه ساخت.

او‌لین ابداع مناره های مسجد گوهرشاد میباشد که از روی زمین برمی خیزیند و خیر از روی حیاط.

دومین ابتکار عمل در زمینه‌ی گنبد مسجد گوهرشاد میباشد. گنبد مسجد گوهرشاد خلاف مساجد دیگر که بر روی گنبد منزل ی چهارگوش تاسیس می‌شوند، بر روی ایوانی مستطیل صورت تاسیس شد‌ه‌است.

مسجد گوهرشاد مشهدهنگام نظاره بر بنای مسجد دیده به طور مجازی به سمت بالا کشیده می شود و سازه برتر به لحاظ میرسد؛ این فرمان به انگیزه طرز ی تاسیس مناره های آن می‌باشد. همینطور طریق ی ساخت گنبد های آن موجب گردیده در میان تراس و گنبدخانه مسافت ای به وجود نیاید و این امر موجب گردیده فضای بیشتری در مشت نمازگزاران قرار گیرد.مسجد گوهرشاد مشهدطول صحن مسجد گوهرشاد حدود ۵۶٫۱۳ متر و پهنا ۵۱٫۱۸ متر هست. به صورت کلی مسجد گوهرشاد حدود ۲۸۷۳ مترمربع مساحت داراست. ایوان‌های مجلل و مرتفع در اضلاع مسجد به قرینه ی یکدیگر تاسیس شده است.مسجد گوهرشاد مشهدیکی از خصوصیت های دارای اهمیت دیگر بنای مسجد گوهرشاد، آرایش و پیرایش سازه هست. به جز در زیر نیم گنبد که با گچ سپید پوشیده گردیده و پایین گنبد که نگارگری شد‌ه‌است، مجموع نمای بیرونی با کاشی معرق پوشید گردیده‌است. در سراسر تراس مقصوره یا این که جنوبی، کتیبه ای جانور هست که به خط ثلث بسیار زیبای بایسنقر میرزا که فرزند گوهرشاد آغا و شاهرخ هست، مکتوب گشته، اسم گوهرشاد نیز بر روی این کتیبه درج شده می باشد؛ تاریخ نگارش این کتیبه ی بسیار قشنگ به سال 821 هجری قمری گشوده می‌گردد.مسجد گوهرشاد مشهدمسجد گوهرشاد به جهت موقوفات بسیار و نزدیک با آرامگاه علی بن موسی الرضا از مهم ‌ترین و نا مرتب‌ ترین مسجدهای جمهوری اسلامی ایران به شمار می‌رود، به گونه ای که برخی آن را پربازدیدترین مسجد در کشور ایران می دانند.

آن گاه داخل مسجد شو و بگو: اللَّه اکبر (سه مرتبه) هذا مقام العائذ باللَّه و بمحمّد و بولاية أميرالمؤمنين وألأئمة المهديين الصادقين... وحجةاللَّه علي خلقه.

سپس برو به طرف ستون چهارم نزديک باب الانماط که روبروي ستون پنجم و به ستون حضرت ابراهيم(ع) دارای اسم و رسم می باشد و چهار رکعت نماز بخوان به اين ترتيب که دو رکعت آن را با ستایش و سوره »قل هواللَّه« و دو رکعت ديگر را با ثنا و سوره قدر14. وقتي نماز را به پايان تشریفات ترحیم مشهد بردي تسبيحات حضرت زهرا(ع) را ذکر و آن‌گاه اين گونه سلام کن:

السلام علي عباداللَّه الصالحين الراشدين، الذين أذهب اللَّه عنهم الرجس و طّهرهم تطهيراً و جعلهم أنبياء مرسلين و حجة علي الخلق أجمعين و سلام علي المرسلين والحمداللَّه رب العالمين و لک تقدير العزيز العليم. و هفت جايگاه بگو: سلام علي نوح في العالمين. سپس بگو: نحن علي وصيتک يا وليّ المؤمنين التي أوصيت بهاذريتک من المرسلين... الحمداللَّه علي ماهدانا.

بعد از آن به نزديک »دکة القضا« رفته در آنجا دو رکعت نماز مي خواني در اين نماز بعد از حمد در قرائت سوره مختار هستي هر يک از سوره هاي قرآن را که در آن آيه سجده نيست مي تواني بخواني. پس از اين نماز هم وقتي تسبيحات حضرت زهرا(ع) را ذکر کردي سپس چنين بگو:

يا مالکي و مملکّي و متغمدي بالنعم الجسام... برحمتک يا أرحم الراحمين.

با تمرکز به کامل بودن اعمال و آداب مسجد کوفه در اينجا به همين مقدار بسنده مي کنيم و طرفداران را به مفاتيح الجنان و کتابهايي که در زمينه آداب و جاری ساختن عتبات عاليات نوشته شده برگشت مي دهيم.