مجله خبری تشریفات

مسجد سيد اصفهان ۸۰۷۵ متر مربع مساحت داراست.
مسجد سيد بنایی نصفه کاره بوده و دارنده چهار تشریفات ترحیم مشهد در اساسی، دو چهل ردیف، دو شبستان تعالی، یک گنبد، سه تراس و بیشتراز ۴۵ حجره میباشد، ولی مناره ندارد.
باطن شبستانهای مسجد سيد نیز کاشی کاری نشده میباشد.
مسجد سيد اصفهان او‌لین مسجدی میباشد که دارنده دو قسمت مسجد و مکتب به صورت همزمان میباشد.
طرح ساختمان مستطیل صورت بوده (۸۵ × ۹۸ متر)، دارنده چهار حیاط میباشد و از چهار جهت به خارج رویکرد پیدا می نماید.
مسجد سید ساختمانی چهار ایوانی میباشد که با گونه های کاشی های مالامال نقش و رنگین پوشیده گردیده و کمال نازکی و هماهنگی فضاهای معماری را می اقتدار در آن روئت کرد.
صحن مسجد سيد اصفهان از گوشه و کنار با غرفه ها و حجره های دو طبقه و ایوانها محصور گردیده و در میانه آن حوضی شکیل جای‌دارد.
بر بالای حیاط جنوبی، ساختمان بلند ساعتی با تزیین کاشی تاسیس شده است.
حیاط شمالی با کاشیهای خشتی هفت رنگ با طرح گل و بته و اسلیمی و همینطور با کتیبه هایی در درون و بیرون سازه تزیین شد‌ه‌است.
حیاط جنوبی در جلوی شبستان ذیل گنبد واقع میباشد.
ایوانهای شرقی و غربی در جلوی شبستان زمستانی قرار دارا‌هستند. عمق این دو تراس نزدیک به دو متر بوده و هر دو از تزیینات گره کاری خاصی برخوردارند.
دو شبستان گران قدر شرقی و غربی گودتر از کف مسجد سيد اصفهان تشکیل شده اند
بنای مسجد سید همانند دیگر مساجد دارای اعتبار مشمول قسمت های زیادی مثلا سردر، حیاط، صحن، گنبدخانه ، شبستان ردیف دار، رواق وغرفه های دو طبقه در نزدیکی صحن و همینطور معلم و حجره های گزینه استفادهی علم ها فقاهتی است.
در مسجد سید اصفهان دو شبستان وجود دارااست که یکی از در جهت شرق صحن مسجد و دیگری در جهت غرب قرار گرفته اند.
دیوارهای داخلی این شبستانها به جز دیوار قبله و محراب فاقد تزیینات کاشی کاری میباشد و درهای ورودی آن‌ها در صحن مسجد سید جای دارد.

در تراس شمالی، کتیبه ای از کاشی تشریفات ترحیم مشهد و خط نستعلیق که حاکی از اتمام سازه در سال ۱۲۳۰ هجری قمری وجود داراست.
ســر در فضای ورودی مسجد مکتب مروی حدود سی سال پیش فرو جاری شد و به مکان آن سقف مسطحی ســاخته شد‌ه‌است.
تراس جنوبی امروزه با در و پنجره های چوبی پوشــانده شــده و به مسجد خرد پر اسم و رسم اســت.
تزئینات حیاط های سازه در تاثیر بازسازی های مختلــف از دربین رفته و صرفا گوشــه ای از کاشیکاری محراب مانده میباشد.
به صورت کلی قســمتهای متعدد سازه در حین مجال گزینه تجدید بنا های مکرر واقع گردیده اند.
تزیینات مرمت گردیده مسجد این سازه از خشت میباشد.
نمای رو به صحن طاق های مسجد مکتب مروی در نصیب پشت و نیز تراس های اساسی و حیاط های حجره ها به طور کاملً کاشی کاری میباشد.
پوشش تراس های اساسی مقرنس گچی و تراس حجره ها کاربندی گچی میباشد.
سردر ورودی مسجد مکتب مروی نزدیک به ۳۰ سال پیش فرو سرازیر شد که ابعاد با پوشش مسطح مرمت شد.

مسجد مکتب مروی بلندمرتبه‌ترین، کهن‌ترین و اصیل‌ترین حوزه‌ علمیه‌ طهران میباشد.

این مسجد و مکتب، که فعلا اسم مکتب‌ علمیه‌ مروی را بر خویش داراست، در تاریخ ۱۱ بهمن ۱۳۳۲ شمسی با شماره‌ ۴۱۲ در فهرست اثرها تاریخی کشور ایران به تصویب رسید و در فهرست اثر ها ملی نیز جای‌دارد.

گنبد و سایبان خیمه نیز با آسمانهای تشریفات ترحیم مشهد کشور‌ایران باستان و عالم هلنیستی، رومی یاور بود. گنبدی که بر روی یک مبنا مربع صورت جای دارد علامت هندسی آن انواع را منعکس می نماید. دایره نمایانگر کمال، ابدیت و افلاک بود. میدان نمایانگر زمین میباشد. یک هشت ضلعی دربین این دو واسطه بود.

در صـدر اسـلام، نقـش کالبـدی مسـاجد اهمیـت زیـادی نداشـت، لیکن با گذشـت زمـان مسـجد توانسـت از منظـر کالبدی نیـز به عنـوان یـک عنصـر تأثیرگـذار در شـهرهای اسلـامی عمـل کنـد. بـا توجـه بـه الگوهـای مختلـف در طراحـی کالبـد مسـاجد نویـن بینش هـای مختلفـی نیـز در مـورد حضـور و یـا عـدم حضـور گنبد در هیبت کالبدی مساجد وجود دارااست.
انگیزه زیبایی گنبد مسجد به کار گیری از تناسب توانا و رسم هندسی ظریف میباشد.آنان به واسطه تناسبات ظریف خویش یکی سازهای متنوع معماری اسلامی میباشند ، مثال قوسی از این قبیل که اعمال گردیده، وابسته به مسجد امام میباشد ایجاد کرد و معماری گنبد و گلدسته ،حیاط ها و سردرها با طاق های بلند در معماری اسلامی به خصوص در تشکیل داد مسجد و اماکن مقدس مذهبی برای مسلمان ها ، کیفیت بالا معماری مو جود خویش تمجید گردیده اند.

در واقعیت منار و گنبد مسجد یک لهجه در بین المللی برای شناسایی مساجد و اماکن مذهبی در دولت ها اسلامی می‌باشند که از بناهای دیگر منزه داده می‌شوند.

مقام آن‌ها در شهرهای قبل تماما مشخص و معلوم بود و چه بسا در طرح های شهری به طور کامل در نظر گرفتن گردیده بود و بنای آن برای هر شخص آشنا و غریب در روز به واسطه رفعت آن و در شب نیز با تور مناره ها و گلدسته ها عیان بود .

پوشش گنبدی هشتی منزل کهن تشریفات ترحیم مشهد اهل ایران گاه به زیبایی با کاربندی آجری و یا این که گچی تزئین می گردیده پوشش های هشتی بسیار متنوع و معمولا یا این که کاریندی های بسیار زیبایی پوشیده گردیده‌است. هشتی بیشتر منزل ها دارنده طول معدود و متناسب با محیط میباشد ولی هشتی بناهای تعالی و بزرگ، مرتفع و مزین به کاشی سنتی، کاربندی و یا این که بقیه تزئینات میباشند. پس از ورود به ساختمان به انگیزه شدید بودن فروغ و روشنایی در خارج بایستی فروغ شکسته خواهد شد، تا باطن ساختمان موقعیت نامطلوبی از لحاظ وارد شونده نداشته باشد.

یکی‌از دست اندرکاران اصلی معماری اهل ایران اسلامی در تقسیم و باخت شدت فروغ ، هشتی های ورودی میباشند که گرد و یا این که تعدادی ضلعی ساخته در بخش اعظمی از بناهای همگانی مانند مسجدها و مدرسه های ، در بخشی از دیوار هشتی که به جمهوری اسلامی ایران همسایه آن متصل بود ، روزنی به طور مشبک با معمولی در بالای هشتی معمولا نورگیری وجود دارااست که نوروفروغ متمرکز ملایمی را در ساعت ها متعدد روز به درون جابجایی می‌دهد.

به شغل بردن این راه برای تهیه و متعادل کردن فروغ و حرارت از ویژگیهای معماری سنتی، به ویژه در لبه بیابان میباشد، تا خلال نگهبانی تور برای هشتی ، چشم انداز ای از باطن سازه نیز از آنجا چشم گردد، این قضیه دقت بخش اعظمی از سیاحان را بخود جلب می‌کرد مي شدند.

مجموعاَ در جمهوری اسلامی ایران سنت اجرای مراسم تشریفات ترحیم مشهد و آئین های مذهبی که تاریخ آن به زمان پیش از اسلام گشوده می شود مدام در فضاهای گشوده برگزار می گردیده است. فضای گشوده مقدسی که زرتشتیان به آن پاوی می گفتند و زمین مستطیل شکلی بود که چهار طرف آن را بعد از تلاوت دعایی منحصر به فرد ، نشان گذاری می کردند تا روح شیاطین از آن بیرون خواهد شد و آن‌گاه با آب مقدس پاکسازی شد.

همینطور در اجرای مراسم مذهبی از قبیل نماز باران در خشکسالی که عبادات دست جمعی سفارش گردیده نیز از زمینی گشوده در حومه و گاه در درون شهر به کار گیری می گردیده‌است. در بخشها کم آب ، کمبود آب منجر کاهش سرسبزی گشته میباشد

در قصرهای هخامنشیان نیز از تراس های مرکزی مصرف شده میباشد.

ایوان منزل اهل ایران که پیش از اسلام به دلایل متفاوت گزینه به کار گیری بوده، ابعاد تحت عنوان بیانی از حس مسلمین نسبت به دور و اطراف و به خصوص فضای معنوی مفهوم یافته و بعد ها در فرهنگ و تمدن معماری اسلامی از لحاظ کاربردی و از حیث سمبلیک به نقطع ی عطف خویش رسیده میباشد. به کار گیری از خشت و کاشی سنتی جلوه آن را دو چندان نموده است.

آجرهای متعدد به فعالیت رفته در تشریفات ترحیم مشهد معماری خوارزمشاهیان و ایلخانی شبیه آجرهای سلجوقی می‌باشند با این تفاوت که آجرکاری های پرکار و طرح های متنوع فقط وابسته به معماری سلجوقی بودند. بعضا از رگ چینی های سلجوقی مانند رگ چین دو رج و گل انداز در زمانه خوارزمشاهی و ایلخانی مشاهده می گردند.

مثال رگ چین دو رج در مسجد جامع فرومد به چشم میخورد. در زمانه معماری خوارزمشاهیان در تاسی از سلجوقیان ، تزیینات آجری منقوش نو ای با به کار گیری تکه های لعایی در میان آن‌ها ساخت و ساز شدند. بر پایه ی تحلیل‌ها ، تقریبا در اواخر قرن هشتم هجری قمری آجرکاری در نما منسوخ و کاشی کاری در تزیین نمای ساختمان متداول گشت.

در اواخر عصر سلجوقی به کارگیری از آجرهای قالبی نقش دار دارای شهرت به «سفالینه های نقش دار» مرسوم شد و در روزگار آینده به صورتی دقیق با نقوش هندسی و یا این که گیاهی اکثر زمان ها در ادغام با کاشی ( با خشت لعاب دار ) رایج شد.

مثال های زیبایی از این‌شیوه در ابنیه ای از معماری خوارزمشاهیان مثلا مسجد مکتب ملک زوزن و مسجد جامع فرومد وجود دارا هستند که با معرق خشت و کاشی در کنار یکدیگر تزیینات بسیار زیبایی را به وجود آورده اند که به صورت انقطاع می اقتدار این سیرتکامل تزیینات

( ادغام خشت با کاشی ) وابسته به زمان ایلخانی را نقطه نقط ی اوج آن دانست.

زمان صفویان در‌این زمان با پیشرفت مذهب تشریفات ترحیم مشهد شیعه اطراف نو ای برای پرورش و شکوفایی هنر، معماری و فراگیری آشکار شد. بعد از ظهر صفوی، زمان تکامل و تداوم گوشه و کنار آموزشی در کشور‌ایران بود در‌این در بین آموزش و پرورش نیز از نظم بهتری نسبت به عصر های قبلی بهره مند شد. همینطور اداره مدرسه های را مراجع مذهبی ذمه دار شدند.

همین دستور سبب ساز شد سازمان مدرسه ها انسجام بهتری پیدا نماید.ایجاد کرد مدرسه های در زمان صفوی به نقطع ی عطف خویش رسید. بعداز قانونی شدن تشیع در جمهوری اسلامی ایران بعدازظهر صفویه ،” مکتب” به مهم‌ترین راءس بنیان فراگیری در سرویس این مذهب قانونی بدل شوید.

بعد از ظهر صفوی مجال تداوم تکامل سنتها و فضا آموزشی جمهوری اسلامی ایران بود و خیر فصل تحول ساختاری و فلسفه آن، لذا فراگیری در عصر صفوی بی نقص ترین و دارای انسجام ترین عصر فراگیری در کشور ایران بود. با بهبود آموزش و پرورش ، مدرسه ها نیز از تکامل نسبی برخوردار شدند، مدرسه های تاریخی صفوی تحت عنوان مدرسه های کلاسیک در کشور ایران مطرح شدند. معماری مدرسه ها سابق در‌این عصر همچون قبلی تابع الگوی چهارایوانی بود و خلاقیت مهمی در عرصه معماری مدرسه های شکل نگرفت، با این حالا در نصیب پلان و اجزای سازه ساماندهی ظریف تری اعمال شد.

خصوصیت های کلی معماری این زمانه:

پلان چهار ایوانی، کماکان خصوصیت مهم مدرسه های تاریخی صفوی
خلال آن که وسعت و تنوع فضایی بیش خیس

گلشن دولت آباد یکی‌از زیباترین گلشن های تشریفات ترحیم مشهد کشور ایران به شمار می رودکه در وسعتی نزدیک به 6.4 هکتار تاسیس گردیده‌است.
در طول محمد تقی خان، گلشن دولت آباد از سمت شمال به خیابانی می رسید که درختان اکثری داشت؛ بطوریکه این درختان ،بازدارنده روئت کرد از بیرون به درون گلشن می شدند.
بدین منجر این خیابان را “هزار درخت” نیز می گفتند که پهنا 4تا 5 متر و طولی بیش تر از 20 کیلومتر داشت و به سمت رحیم آباد می‌رفت.
در سمت شرق گلشن نیز خیابانی بطول 8 کیلومتر قرار داشت و از سمت غرب گلشن به مسیل رودخانه ی کم آب محصور می‌شد.
در‌این فرصت گلشن سوا حصار شهر یزد قرار داشت. با بسط یافتن شهر، این گلشن در زمان قاجاریه متصل به دروازه”چهار منار” ولی همچنان بیرون شهر قرار می گرفت.
با سپری شد فرصت، بافت شهری اطرف آن را لبریز کرد ، بطوریکه در زمان پهلوی ساخت‌و‌ساز حومه شهر ی پیرامون آن را فرا گرفت و کم کم گلشن در راءس شهر یزد قرار گرفت.
طرح گلشن دولت آباد یکی‌از اصیل ترین و بدیع ترین طرح های گلشن قانونی اهل ایران میباشد.
سطح گلشن به دو قسمت با دور و بر مستطیل با بعدها 116 در 274 متر و 104 در 278 متر ، تقسیم می‌گردد که به طور عمود بر هم قرار گرفته اند.
اساس تقارن مستطیل بزرگتر شالوده مهم گلشن دولت آباد در راستای شمال غربی جنوب غربی با زاویه 30 سکو نسبت به پایه غربی- شرقی قرار می‌گیرد.
ش

دژ برازجان یا این که کاروانسرای تشریفات ترحیم مشهد مشیرالملک اثر ها ملی کشور‌ایران، در ضلع شرقی میدان مرکزی شهر برازجان در استان بوشهر قراردارد. و از نوع کاروانسراهای داخل شهری است.

دژ برازجان یا این که کاروانسرای مشیرالملک در سال 1251شمسی به دستور حاج میرزا ابوالحسن خان مشیرالملک با هزینه ای متساوی 41 هزار تومان ساخته شد معمار این ساختمان حاج محمد رحیم شیرازی آفریننده پل مشیر و کاروانسرای دالکی میباشد که به نحوه ماهرانه ای مبادرت به ایجاد کرد این سازه به مدل معماری اهل ایران عصر زندیه نموده است.

از سال 1311 خورشیدی که قشون نظامی به برازجان وارد شد کاروانسرای مشیرالملک محل قابل قبولی برای استقرار نظامیان شناخته شد. از سال 1335 با تغییرات و تعمیراتی، این سازه در مشت شهربانی قرار گرفت که از آن تحت عنوان زندان به کار گیری می شد. به همین ادله به دژ برازجان جهانی شد.

این کاروانسرای تاریخی کشور ایران در سال 1399 با پیگیری های مکرر رئیس به جا مانده فرهنگی بوشهر به جهت عنایت و بها آن تخلیه شد و در جهت کاربری فرهنگی و هنری این تاثیر تاریخی نوسازی های مورد نیاز روی آن شکل گرفت. دژ برازجان در سال 1362 به شماره 1639 در فهرست اثر ها ملی سرزمین به تصویب رسید.

بازار تبریز تحت عنوان یکی وسیع تشریفات ترحیم مشهد ترین و مهم‌ترین بازارهای کشور ایران، خیر فقط در قبلی بلکه امروزه نیز از رونق بالایی منتفع و محل بخشید وستد بوده میباشد. بازار از قبل، فراسوی مبادلات اقتصادی و تجاری راس متفرق و حتی پرداختن به کارها فقهی، فرهنگی و سیاسی نیز محسوب می گردیده و عموم ما یحتاج معاش روزمره خویش را از آن تهیه و تنظیم می کرده اند.

در زمان صفویه نصیب شمالی بازار با تشکیل داد دسته صادقیه مشمول مسجد و بازار بسط یافت و در عصر قاجـار بـا سـاخت و تولید گروه هایی از قبیل ارگ سلطنتی دربرگیرنده محل سكونت وليعهـد ، حرمخانه و سربازخانه ها در شـرق بـازار ، مجموعـه بصورت فعلی کامل شدن شد .

در بازار تبریز، مرکز ها اصلی فرهنگی و مذهبی اکثری باقیمانده میباشد. هر بازار دربرگیرنده تیم ای از مسجد، مکتب، گرمابه و راسته و … میباشد. وجود مسجد در بازار موجب برگزاری محافل و مجالس سوگواری، نوحه خوانی و جشن و پایکوبی های مذهبی در این جا گردیده و بازار را به یک قطب مذهبی شهر تبدیل نموده است.

مجموعاَ بازار تبریز میان بازار شهرهای بلندمرتبه اسلام شاخص و از مداقه جغرافیایی خاصی برخوردار‌است و این به جهت نقش اقتصادی ، اجتماعی ، سیاسی ، هنری و معماری آن میباشد . این بازار هنوز شکوه و جلال قبلی خویش را مراقبت نموده است.