مجله خبری تشریفات

زمان صفویان در‌این زمان با پیشرفت مذهب تشریفات ترحیم مشهد شیعه اطراف نو ای برای پرورش و شکوفایی هنر، معماری و فراگیری آشکار شد. بعد از ظهر صفوی، زمان تکامل و تداوم گوشه و کنار آموزشی در کشور‌ایران بود در‌این در بین آموزش و پرورش نیز از نظم بهتری نسبت به عصر های قبلی بهره مند شد. همینطور اداره مدرسه های را مراجع مذهبی ذمه دار شدند.

همین دستور سبب ساز شد سازمان مدرسه ها انسجام بهتری پیدا نماید.ایجاد کرد مدرسه های در زمان صفوی به نقطع ی عطف خویش رسید. بعداز قانونی شدن تشیع در جمهوری اسلامی ایران بعدازظهر صفویه ،” مکتب” به مهم‌ترین راءس بنیان فراگیری در سرویس این مذهب قانونی بدل شوید.

بعد از ظهر صفوی مجال تداوم تکامل سنتها و فضا آموزشی جمهوری اسلامی ایران بود و خیر فصل تحول ساختاری و فلسفه آن، لذا فراگیری در عصر صفوی بی نقص ترین و دارای انسجام ترین عصر فراگیری در کشور ایران بود. با بهبود آموزش و پرورش ، مدرسه ها نیز از تکامل نسبی برخوردار شدند، مدرسه های تاریخی صفوی تحت عنوان مدرسه های کلاسیک در کشور ایران مطرح شدند. معماری مدرسه ها سابق در‌این عصر همچون قبلی تابع الگوی چهارایوانی بود و خلاقیت مهمی در عرصه معماری مدرسه های شکل نگرفت، با این حالا در نصیب پلان و اجزای سازه ساماندهی ظریف تری اعمال شد.

خصوصیت های کلی معماری این زمانه:

پلان چهار ایوانی، کماکان خصوصیت مهم مدرسه های تاریخی صفوی
خلال آن که وسعت و تنوع فضایی بیش خیس

گلشن دولت آباد یکی‌از زیباترین گلشن های تشریفات ترحیم مشهد کشور ایران به شمار می رودکه در وسعتی نزدیک به 6.4 هکتار تاسیس گردیده‌است.
در طول محمد تقی خان، گلشن دولت آباد از سمت شمال به خیابانی می رسید که درختان اکثری داشت؛ بطوریکه این درختان ،بازدارنده روئت کرد از بیرون به درون گلشن می شدند.
بدین منجر این خیابان را “هزار درخت” نیز می گفتند که پهنا 4تا 5 متر و طولی بیش تر از 20 کیلومتر داشت و به سمت رحیم آباد می‌رفت.
در سمت شرق گلشن نیز خیابانی بطول 8 کیلومتر قرار داشت و از سمت غرب گلشن به مسیل رودخانه ی کم آب محصور می‌شد.
در‌این فرصت گلشن سوا حصار شهر یزد قرار داشت. با بسط یافتن شهر، این گلشن در زمان قاجاریه متصل به دروازه”چهار منار” ولی همچنان بیرون شهر قرار می گرفت.
با سپری شد فرصت، بافت شهری اطرف آن را لبریز کرد ، بطوریکه در زمان پهلوی ساخت‌و‌ساز حومه شهر ی پیرامون آن را فرا گرفت و کم کم گلشن در راءس شهر یزد قرار گرفت.
طرح گلشن دولت آباد یکی‌از اصیل ترین و بدیع ترین طرح های گلشن قانونی اهل ایران میباشد.
سطح گلشن به دو قسمت با دور و بر مستطیل با بعدها 116 در 274 متر و 104 در 278 متر ، تقسیم می‌گردد که به طور عمود بر هم قرار گرفته اند.
اساس تقارن مستطیل بزرگتر شالوده مهم گلشن دولت آباد در راستای شمال غربی جنوب غربی با زاویه 30 سکو نسبت به پایه غربی- شرقی قرار می‌گیرد.
ش

دژ برازجان یا این که کاروانسرای تشریفات ترحیم مشهد مشیرالملک اثر ها ملی کشور‌ایران، در ضلع شرقی میدان مرکزی شهر برازجان در استان بوشهر قراردارد. و از نوع کاروانسراهای داخل شهری است.

دژ برازجان یا این که کاروانسرای مشیرالملک در سال 1251شمسی به دستور حاج میرزا ابوالحسن خان مشیرالملک با هزینه ای متساوی 41 هزار تومان ساخته شد معمار این ساختمان حاج محمد رحیم شیرازی آفریننده پل مشیر و کاروانسرای دالکی میباشد که به نحوه ماهرانه ای مبادرت به ایجاد کرد این سازه به مدل معماری اهل ایران عصر زندیه نموده است.

از سال 1311 خورشیدی که قشون نظامی به برازجان وارد شد کاروانسرای مشیرالملک محل قابل قبولی برای استقرار نظامیان شناخته شد. از سال 1335 با تغییرات و تعمیراتی، این سازه در مشت شهربانی قرار گرفت که از آن تحت عنوان زندان به کار گیری می شد. به همین ادله به دژ برازجان جهانی شد.

این کاروانسرای تاریخی کشور ایران در سال 1399 با پیگیری های مکرر رئیس به جا مانده فرهنگی بوشهر به جهت عنایت و بها آن تخلیه شد و در جهت کاربری فرهنگی و هنری این تاثیر تاریخی نوسازی های مورد نیاز روی آن شکل گرفت. دژ برازجان در سال 1362 به شماره 1639 در فهرست اثر ها ملی سرزمین به تصویب رسید.

بازار تبریز تحت عنوان یکی وسیع تشریفات ترحیم مشهد ترین و مهم‌ترین بازارهای کشور ایران، خیر فقط در قبلی بلکه امروزه نیز از رونق بالایی منتفع و محل بخشید وستد بوده میباشد. بازار از قبل، فراسوی مبادلات اقتصادی و تجاری راس متفرق و حتی پرداختن به کارها فقهی، فرهنگی و سیاسی نیز محسوب می گردیده و عموم ما یحتاج معاش روزمره خویش را از آن تهیه و تنظیم می کرده اند.

در زمان صفویه نصیب شمالی بازار با تشکیل داد دسته صادقیه مشمول مسجد و بازار بسط یافت و در عصر قاجـار بـا سـاخت و تولید گروه هایی از قبیل ارگ سلطنتی دربرگیرنده محل سكونت وليعهـد ، حرمخانه و سربازخانه ها در شـرق بـازار ، مجموعـه بصورت فعلی کامل شدن شد .

در بازار تبریز، مرکز ها اصلی فرهنگی و مذهبی اکثری باقیمانده میباشد. هر بازار دربرگیرنده تیم ای از مسجد، مکتب، گرمابه و راسته و … میباشد. وجود مسجد در بازار موجب برگزاری محافل و مجالس سوگواری، نوحه خوانی و جشن و پایکوبی های مذهبی در این جا گردیده و بازار را به یک قطب مذهبی شهر تبدیل نموده است.

مجموعاَ بازار تبریز میان بازار شهرهای بلندمرتبه اسلام شاخص و از مداقه جغرافیایی خاصی برخوردار‌است و این به جهت نقش اقتصادی ، اجتماعی ، سیاسی ، هنری و معماری آن میباشد . این بازار هنوز شکوه و جلال قبلی خویش را مراقبت نموده است.

کتیبه هایی با خط بسیار زیبای کوفی در تشریفات ترحیم مشهد جلوی نمای بیرونی مسجد مسجد ملک کرمان درج شده میباشد.
نقـوش مسجد ملک به دو شکل گیاهی و هندسی میباشند.
تزیینات شناسایی شـده ی آجری به عمل رفته درین مسجد مشتمل بر گل انداز، گره ساز ، تلفیق آجرو گچ و کتیبه کوفی میباشد.
نقوش جان دار بر روی حیاط غربی این نقش، هیبت هندسی معمولی گردیده و دکوری میباشد که در بخش لبه جای دارد و مشمول دو بخش تکراری میباشد و به طور تلفیق آجرو گچ ، عمل گردیده است.
این نقش از تلفیق مربع و دایره به وجود آمـده میباشد و به عنون کناره ی بدور نقوش درون حیاط مصرف شده میباشد.
هیبت گیاهی و دکوری در نصیب اواسط جای دارد و دورآن کناره ای دکوری وجود دارااست.
زیربنای هندسی مسجد ملک کرمان مربع، دایره و مثلث میباشد.
یک گل چهار پروسط نقش و محیط آن چهار برگ دکوری و دربین هریک از اینها ، یک گل با سه صورت دایره ای وجود داراست.
نقش جانور بر روی دیوار محراب مسجد ملک نقش هندسی که دو طـرف مـحـراب قـرار داراست و با آجـرو گچ شغل گردیده است با اساس هندسی مربع و مثلث صورت پیاده سازی شد‌ه‌است.
مسجد ملک در جنوب شرقی شهر، در لبه جنوبی خیابان امـام واقـع شـده میباشد و با شبستان های مختلف و صحن کبیر جاذبه تاریخی خـود را نگهداری نموده است. وجـود ساختمان بلند آجری و سه محـراب گچ بـری شـده، حکایت از عمر و دیرینگی مسجد دارااست.

مسجد ملک کرمان از نوع چهارایوانی و او‌لین مسجد جامع شـهر بوده که تا روزگار آل مظفر و تاسیس «مسجد جامع مظفری» تحت عنوان هسته مرکزی اجتماعات کرمان شناخته گردیده بود.

در ارتباط مجال تاسیس مسجد دو حیث متعدد وجود داراست . در یه خرده از منابع گذشته، مثلا کتاب تاریخ کرمان، ملک قاورد سلجوقی که سرسلسـله سـلاجقه کرمان میباشد، بانی سازه مذکور میباشد.

در نصیب جنوبی موزه، مجسمه ای از مهدی تشریفات ترحیم مشهد اخوان ثالث، برای مثال شاعران نام دار اهل ایران مشهود است.
مساحت تشکیل داد آرامگاه فردوسی و گلشن پیرامون آن به ۵۶۷۵۳ متر مربع دراختیار انجمن و طراحان آن قرار گرفت و نتیجتا مساحت خویش محوطه گلشن به ۲۷ هزار متر مربع ارتقاء یافت.
ورودی سازه از سمت غرب دارنده دو فن پلکان با ۲۲ پله نو به طور متقابل و در راستای شمالی جنوبی بوده و از سنگ گرانیت مشهد سازه گردیده اند که بر روی دیوار آن‌ها شش نقش پررنگ، مشتمل بر تصاویر ورود شاه هندوستان به دربار کشور ایران، دو نفر از سپهبدان در حضور پادشاه ساسانی، تصویر داریوش بلندمرتبه، جنگ رستم، پیکار دلاوران کشور ایران و توران و نیز نزاع رستم و سهراب دیده می شود.
در ذیل این دو فن پلکان، دو اتاقک وجود داراست که کاربرد تأسیساتی و خدماتی دارا هستند.
درب ورودی سالن آرامگاه فردوسی از برنز و شیشه میباشد و بر سردر ورودی به خط نستعلیق ، ابیاتی از جلال الدین همایی مندرج میباشد
در درون ساختمان ، ۲۰ ردیف مرمری در بخش تحت و هشت ردیف در نصیب بالا وجود دارااست.
در کاشی کاری معرق تحت سقف از طرحهای دکوری روزگار زندگانی فردوسی و در بدنه های فوقانی از طرحهای کاشی های ادوار باستانی مقارن با داستانهای شاهنامه اقتباس شد‌ه‌است.
بر روی دیوارهای داخلی شش قطعه به طور حجاری و نقش پررنگ سنگی به چشم می خورد که قصه هایی از شاهنامه از قبیل جنگ رستم و اشکبوس ، نزاع ایرانیان و تورانیان ، مبارزه رستم و سهراب ، داریوش هخامنشی ، مدد آوردن فرمان روا هند به دربار ساسانی ، رفتن رستم به نزد کیکاووس، نبرد رستم با پیلتن مازندران، نزاع رستم با اژدها و دیو سپید را قصه می نمایند. این اثرها بوسیله فریدون صدیقی فرزند ابوالحسن صدیقی پیاده سازی و بر دیواره های بقعه فردوسی نصب گردیده اند.
تنديس حكيم توس که در حوالی آرامگاه فردوسی نصب گردیده از سنگی یکدست میباشد که به دست هنرمندانه مدرس ابوالحسن صدیقی با نازکی و مهارت تک تک تراش خورده میباشد.
در گلشن پیرامون حرم نیز ساختمانهای دیگری تاسیس شدند. در شمال شرقی گلشن، هفت عمارت دو اتاقه برای کارگر و عمارتی سه اتاقه برای مدیر تعبیه شد و همینطور دو گلخانه، موتورخانه خرد، یک چاه نصفه عمیق و یک منبع آب برای آبیاری فضای سبز در شمال گلشن ساخته شد .

نمای این کاخ که به نحوه معماری هنری تشریفات ترحیم مشهد درست شده به صورت استوانه‌ای بوده و با سنگ های مر‌مر سیاه تزیین گردیده‌است.
بلندی آن در قبل نزدیک به 25 متر بوده میباشد و اکنون به انگیزه فساد طبقه سوم، طول کاخ بیش تر از 20 متر وجود ندارد.
کاخ خورشید جمعاً دارنده 12 اتاق میباشد که در باطن اتاق‌ها نیز تزییناتی از نگارگری و گچ‌بری چشم می‌گردد.
طریق تزیین و آرایشی که درین سازه به عمل رفته دربرگیرنده جزئییات های ظریف و متنوع و قابل مراعات میباشد.
تصاویری از شاهزادگان نادری بر روی دیوار‌ها نقش گردیده‌است که دربین آنان، نقوش زرین نیز چشم میگردد.
کاخ در میانه گلشن بزرگی قراردارد که مشمول یک سازه در سه طبقه میباشد.
طول آن در قبل، حدود 25 متر بوده میباشد ولی اینک به انگیزه فساد طبقه سوم، طول آن بیش تر از 20 متر وجود ندارد.
طبقه نخستین قصر خورشید آن 8 ضلعی میباشد که آن را روی چهار ستون پلکان به صورت هرم بر پا کرده اند.
ورودی های کاخ ،در اضلاع هشتگانه جای‌دارد که به تالار اساسی کاخ منتهی می‌شود.
کاخ خورشید جمعاً دارنده 12 اتاق میباشد که باطن هراتاق نیز تزئیناتی از نگارگری و گچ بری به چشم می‌خورد.
دربین این تزئینات، تصاویری از شاهزادگان نادری نیز دیده میشود.
در میانه بنای هشت ضلعی عمارت، ساختمان بلند استوانهای مانند، در دو طبقه قراردارد که محل اقامت پاد شاه و خانواده اش بوده میباشد.
زیبایی کاخ بیشتر در آرایش و پیرایش نمای فرنگی کنگره دار ساختمان میباشد که در آن معماری مغولی – هندی به چشم میخورد.
باطن اتاق ها با نقاشى و گچبرى تزئین گردیده اند.

دعوا معماری مسجد فارغ از پرداختن تشریفات ترحیم مشهد به تزیینات ناقص میباشد چون تزیینات جزو لاینفک معماری اهل ایران اسلامی میباشد و نصیب عمده ای از آن به تزیینات تخصیص یافته و کارایی کبیر و ارزشمندی در راستای هدف ها معماری مسجد اسلامی و حتی‌در تکوین و دوام و بقای آن دارااست.

این تزیینات می‌تواند مشمول کوچکترین اجزای معماری با کاربرد گونه های مصالح در معمولی ترین شکل ممکن تا کلی ترین و عمده ترین قسمت های معماری با اشکال و اقسام مصالح در بغرنج ترین صورت های متعدد هندسی و انتزاعی با طریق متعدد باشد. البته عامل و انگیزه به کار گیری از تزیینات برای معماری مسجد ذکر فضای قدسی میباشد و در واقع هنرمند اسلامی با تبعیت به مبانی فقاهتی و اعتقادی عملکرد نموده با امداد این تزیینات فضای آهسته قسمت ، روضه خوان و معنوی تولید نماید از این رو با آشنایی بصری این تزیینات معماری تمجید میشود .

یکی‌از دسته های بدون نقص مشتمل بر تزیینات، مساجد در کشور‌ایران و بناهای متبرکه وتک بناهای اصلی هستند که شاخص های گونه های تزیینات و تجلی گر معماری اهل ایران اسلامی با اعتنا به نوع تمدن و جامعه مذهبی آن باشد . الگوهای دکوری ، به مجموع مفهوم ، بخشی از نام‌و‌نشان معماری ما میباشند.

در حالتی که لاماسوس (گاوهایی با سرهای ریش دار) را از دروازه ملت های تخت جمشید، نقوش و مقرنس های باشکوه را از معماری مسجد امام و یا این که الگوهای گنبد را از مسجد روضه خوان لطف الله حذف کنیم آنجاست که ادغام طبیعت و ساختار معماری انقطاع و نقص میشود. نقوش دکوری نقش بسزایی در ساختار نام‌و‌نشان معماری ما داراست و در معماری مسجد میان تمامی هنرهای معماری اهل ایران از مقام ویژه ای برخوردار‌است.

یک حیاط به ابعاد 10*13 متر در جلوی یک نمازخانه به بعدها 7.68*13/65 متر. با طول ۶ متری در راءس دیوار انتهایی این عبادتگاه محرابی نیم استوانه ای میباشد با طاق ربعی که جهت آن به طرف بیت المقدس است. دو ردیف نیز در طرفین ورودی این نمازخانه مشهود است. در سمت راست تشریفات ترحیم مشهد این محراب یک پلکان چهارپله ای می بینیم که به یک پله پنجمی که طول بیشتری دارااست و محل استقرار رده مذهبی بوده منتهی میگردد، پیش از ورود به محل پرستش، دهلیزی وجود دارااست که حیاط را از سه طرف تسلط کرده و سقف آن به وسیله شش ردیف حمل میگردد، و در غایت ورودی در راءس دیوار مقابل تالار عبادتگاه درنظرگرفته شده است.

عناصر مهم لازم به ذکر در طرح این سازه عبارتند از :

وجود یک حیاط با ابعادی در حدود بعدها نماز منزل که از سه طرف با دهلیز اهل یک محل می باشد

هیبت نماز منزل که پهنای آن از عمقش بیشتر است

وجود یک محراب برای آرم دادن جهت بیت المقدس

وجود یک منبر برای ارشاد.

گلون، اعتقاد دارد: «مقدار ناچیزی که اینک از صورت مسجد رسول در مدینه بافی میباشد به ما این اذن را میدهد که شباهت هایی دربین این دو سازه بیابیم». تفاوت هایی نیز وجود دارااست که یکی به عمل نرفتن هیچ ردیف در ساختمان شبستان (نماز منزل و دیگری نیمکتهای سنگی در طی دیوارها تحت عنوان نشیمن است. )

تاریخچه سفر پیامبر از مکه به مدینه:

حضرت نبی اکرم (ص) ۱۳ سال بعد از بعثت گرامی شان، در مکه به هدایت و تبلیغ پرداختند، اما همیشه مورد بی حرمتی و حتی ضرب و شتم و شکنجه کفار قریش قرار می گرفتند

نکنهٔ حائز اهمیت درباره ی، ظاهر بیرونی تشریفات ترحیم مشهد مساجد، این می باشد که مناره‌های مساجد معمولاً دو یا یکی از می باشند به صورتی که مساجد فرقه سنی داری یک مناره و مساجد فرقه شیعه دارای دو مناره میباشد.تفاوت‌های جانور در بین مسجد و مسجد جامع با ویژگی‌های هرمورد به خیر و خوبی مشخص و معلوم هست شاخصه‌هایی پایدار که در سراسر جهان اسلامی و در حین زمانی تقریباً هزار سال همچنان باقی مانده‌هست. مسجد مکانی بوده صرفاً به جهت عبادت اما از آنجایی که در قبل‌استعمال‌های دیگری هم از آن می‌شد نظیر قضاوت، نگهداری بیت المال، برپایی اجتماعات گران قدر، بزودی آرم کارکشته اسلام شد و هم عرصه‌های شرعی و هم قلمروهای دنیوی را در بر گرفت، البته نتوانست پاسخگوی نیازهای ذکر شده باشد، تشکیل داد مسجد جامع بعلت حفظ این دو جنبه بود. فقدان نهادها و بناهای رسمی عمومی نظیر تالار شهر یا محاکم اسلامی، به نقش دو وجهی مسجد جامع مداقه بیشتری بخشید. این تمایز کارکردی، تفاوتی را در موضع و مقصود مساجد منعکس تشکیل داد و در دو واژه به طور کاملً مجزا رسمیت یافت، یعنی مسجد و جامع. علی‌رغم تمایز آشکار کارکردی دربین مسجد و جامع، از نگاه طرح تفاوتی فی مابین این دو وجود ندارد. در واقع «جامع» عملاً ابعاد بزرگتر و تزئینات بیشتری را دارا میباشد.